Przyczynkiem do powstania wsi Ptaki, podobnie jak Waszki i Górszczyzna były oczywiście młyny wodne wybudowane w XVI wieku na rzece Pisie. Budowę młyna Ptaki według Czesława Brodzickiego, autora książki “Kolno na Mazowszu” rozpoczął Stanisław Ptak w 1564 roku. Młyn ten był 9 młynem miasta Kolna. Lustracji województwa Mazowieckiego z 1565 roku zamieszcza na ten temat następującą wzmiankę.
Dziewiąty młyn ważny, na tejże rzece Piszi, który teraz jest nowo zbudowany, jedno jeszcze nie do końca przez młynarza, nazwany Ptahki; który gdy będzie do końca zbudowany, może być go wielki pożytek, bowiem groblą uczynili przez rzekę Piszię. Budują też ci młynarze i drugie koła i stępy, jedno do falowania sukna a drugie do tłuczenia jagieł. Ci młynarze Ptaczy, iż wielkiem kosztem budują ten młyn, proszą o jakie opatrzenie ku temu młynowi i o prawo na trzecią miarę. Wymierza się z tego młyna jako nie do końca zbudowanego, żyta kor. 15 per gr 11, facit......fl. 5/15/0
Powinność młynarska – wszyscy młynarze powinni robić do dwora videlicet: poprawować budowania, stoły, ławy naprawować, wedle przywileju swego etc.
Tu konieczne jest pewne wyjaśnienie młyn ważny oznacza młyn na wagach, czyli palach wbitych w dno rzeki. Moja babcia - Adela Gugnacka z d. Ptak, wspominała (o czym pisałem wcześniej), że jak była dzieckiem - jej ojciec Jan Ptak zabrał ją kiedyś nad rzekę i pokazując pale powiedział:
tu nasi przodkowie mieli swój młyn
Należy wspomnieć, że dawne młyny prowadziły bardzo zróżnicowaną działalność. Nie tylko mielono zboża, ale także wytwarzano kasze, urządzano przy nich stępy foluszowe bądź stępy do tłuczenia garbnika, olejarnie, a nawet tartaki.
Tłuczenie jagieł to w tym przypadku wyrób kaszy jaglanej. Młyny na wagach były więc stałymi, wysuniętymi na rzece konstrukcjami, stojącymi na wbitych w dno rzeki palach - tak aby nie przeszkadzać żegludze. Młyn w Ptakach widocznie przeszkadzał (lub przeszkadzała grobla na rzece) skoro władze pruskie na przełomie XVIII-XIX wieku postanowiły go zlikwidować.
Próbowałem ustalić dokładne miejsce w którym stał młyn ale dotarłem do kilku wykluczających się lokalizacji. Osoby mogące podać dokładną miejsce gdzie był młyn - proszę o kontakt.
 |
| Młyn w Dobrym Lesie nad rzeką Pisą - zdjęcie z 1912 roku |
Dzień Dobry,
OdpowiedzUsuńGratuluję wspaniałego bloga. Wciągnął mnie bez reszty, tym bardziej, że szukam pradziadka z tych okolic.
Mój pradziadek Piotr Tyjewski był właścicielem młyna jak mówiło się w rodzinie "na Ptakach koło Łomży". W 1860(lub1865) ożenił się z panną Rozalią - drugą z 10-ciu córek Anny z Tyszkiewiczów i Macieja Trzaski - młynarza w Różanie. Trzaska to bardzo stara, zubożała różańska szlachta. Maciej Trzaska był właścicielem połowy Różana (cała obecna parzysta strona uliczy Warszawskiej), ale wracając do Piotra Tyjewskiego - młynarza na Ptakach. Z małażeństwa z Rozalią urodziło się 5-cioro dzieci. Dwóch najstarszych synów (nawet nie znamy ich imion) wyjechało do Ameryki, kolejny Syn Stanisław Tyjewski ożenił się, ale zmarł młodo i bezdzietnie, córka Maria wyszła za mąż za Pisarkiego i mieszkała w Sieluniu, i córka Stefania wyszła za mąż za kowala z Różana, ale to już zupełnie inna historia. Rozalia - żona Piotra zmarła w 1876 i Piotr sam wychowywał dzieci. Potem postanowił ożenić się ponownie i sprzedał młyn, ale to już kolejna rodzinna histora nie związana z Ptakami a z Makowem Mazowieckim.
Będę wdzięczna za wszelkie informacje o Piotrze Tyjewskim o jego rodzinie, jego dwóch najstarszych synach i przede wszystkim o jego przodkach...
Bardzo dziękuję za pomoc
JSz
Witam
OdpowiedzUsuńDziękuję za miłe słowa. Podejrzewam, że Pana przodkowie mogli mieć młyn we wsi Ptaki (Ptaki Młyny) w powiecie Nowogrodzkim a nie Kolneńskim. Obie wsie leżą dość blisko siebie i nad tą samą rzeką, więc mogą być mylone. Nie wiem czy we wsi był jeden młyn czy kilka. W 1827 roku wieś Ptaki Młyny liczyła 6 domów i 57 mieszkańców. Przodków szukałbym w AP Łomża gdzie przechowywane są księgi parafialne z Nowogrodu.
Zasób: Parafia Rzymskokatolicka w Nowogrodzie: Urodzenia 1808-1821, 1823-1848, 1850-1870; Małżeństwa 1808-1848, 1850-1870; Zgony 1808-1848, 1850-1870.
Pozdrawiam
Jacek W-G
Byłabym bardzo ostrożna przy korzystaniu z prac p. Brodzickiego. Bardzo dużo w nich błędów i mniemanologii stosowanej. Młynów przynależnych do Kolna było więcej. Dwa kolejne to Charubin i Kozioł
OdpowiedzUsuń