Wykaz bartników klucza kolneńskiego i nowogrodzkiego (lata 30-te XVIII wieku).

W księgach bartnych nowogrodzkich, znajdujących się obecnie w
Archiwum w Poznaniu, znajduje się wykaz bartników klucza kolneńskiego i nowogrodzkiego z 22 listopada 1730 r. Rzuca on pewne światło na pochodzenie niektórych rodzin zamieszkujących dziś okolice Kolna, dlatego myślę, warto się z nim zapoznać. Oczywiście jest to tylko znikoma część bartników, którzy mieli swoje barcie w Zagajnicy Łomżyńskiej.
Osoby zainteresowane tematem odsyłam do książki Romualda Żukowskiego BARTNICTWO W ZAGAJNICY ŁOMŻYŃSKIEJ
 w okresie od XVI do połowy XIX w.
 
W listopadzie 1730 roku przysięgę bartną, rugową złożyli:

klucz kolneński: Stanisław Kossakowski, Kazimierz Wydryścik, Marcin Rydelek, Józef Gocłowski, Maciej Bzorowski, Stanisław Bzorowski, Walenty Potaś, Marcin Golaś (Gołaś), Tomasz Zysk, Antoni Prusinowski, Tomasz Pupek, Andrzej Baldyga (Bałdyga), Kazimierz Łazarczyk, Stanisław Piekjik (Pieklik?), Jakub Bałdyga, Jan Szablak, Maciej Rydelek, Kazimierz Duda, Marcin Pieloch, Jan Stachelek, Andrzej Xebka (obecnie Ksepka), Grzegorz Duda, Tomasz Kepura, Stefan Ptak, Maciej Xebka, Walenty Więcek, Stanisław Przytula, Ambroży Piekło, Mikołaj Krysiak, Marcin Kowalczyk, Grzegorz Krysiak, Wojciech Wotos, Stanisław Prusimowski (Prusinowski), Mateusz Stachelek, Piotr Popielarczyk, Jan Bączek, Andrzej Łazarczyk, Maciej Zawalych (obecnie Zawalich), Wojciech Szczech, Seweryn Wit, Antoni Wit, Jakub Noszek (Nosek), Stefan Popielarczyk, Wojciech Prusim(n)owski, Wojciech Trciński (Trzciński).

klucz nowogrodzki: Walenty Wydrys(ś)cik, Franciszek Poreda, Piotr Gawrych, Walenty Chaberek, Wojciech Koldysz, Jan Zawalych, Tomasz Getek (Gietek), Jan Getek, Wojciech Oskorusz, Mateusz Milosek (Miłosek), Piotr Dziekuński, Wojciech Korwek, Wawrzyniec Brokowski, Maciej Milewski, Maciej Kawałek, Józef Kokoszka, Walenty Trzcinka, Mikołaj Prusacik, Piotr Zysk, Roch Kopytko, Jan Wałpuski, Wojciech Piaścik, Maciej Malec, Stanisław Grajko, Adam Dziekuński, Tomasz Gawrych, Stanisław Kołdysz, Adam Kołdysz, Wojciech Pianka, Wojciech Skupich, Wojciech Olęnder (Olender), Jan Piaścik, Jan Koźlik, Jakub Piaścik, Jakub Barsc, Stanisław Dziekuński, Szymon Serwatka, Jan Gontarczyk, Sylwester Dziekuński, Jakub Koźlik, Michał Kłysz, Walenty Gontarczyk, Jan Gontarczyk, Paweł Wałpuski, Adam Kuzia, Tomasz Turfirst (Durfist), Tomasz Piasczik (Piaścik), Jan Siwik. 

Zapis z akt bartnych z 1665 roku.

Najliczniejszą grupę wśród bartników stanowili chłopi, w aktach określani jako „uczciwi – po łacinie, hostesis” np. uczciwy Maciej Potaś. Nieco mniej liczną grupę stanowili mieszczanie z Kolna, Łomży i Nowogrodu, w aktach określani jako „sławetni”. To właśnie w ich rękach pozostawała większość urzędów bartnych, oprócz funkcji starosty bartnego. Osoba pełniąca tą funkcję musiała być szlachcicem. 
Szlachta stanowiła kilkanaście procent ogółu bartników. Była grupą najmniej liczną ale najbardziej wpływową. Była to przeważnie drobna szlachta mazowiecka o której często mówiono, że „głucho u Niesieckiego”, czyli próżno jej szukać w jego herbarzu, do którego często odwoływała się szlachta, chcąca podkreślić znaczenie swojego pochodzenia.
Charakterystyczną rzeczą dla bartników była pewna płynność w przechodzeniu do innego stanu. I tak z biegiem czasu „urodzony” stawał się „sławetnym” czasem na odwrót. Były też przypadki, że w aktach stosowano oba te określenia dla jednej osoby. 

Bartnik wybierający miód.